Looft den Heer zingt Crucifixion
Datum: 22-03-2023
11.55 uur - Het koor “Looft den Heer” Hellendoorn voert in de stille week voor Pasen, op woensdagavond 5 april traditiegetrouw de Crucifixion van John Stainer uit. De tenor en bas solo worden vertolkt door Arco Mandemaker en Sinan Vural. Het orgel wordt bespeeld door Louis ten Vregelaar en de algehele leiding is in handen van dirigent Gerrit Hoekstra.
Sir John Stainer
Sir John Stainer (1840 - 1901) was een Engels componist en organist wiens muziek in vele kerken van de Anglicaanse Gemeenschap, erg populair was tijdens zijn leven. Met zijn werk als koor trainer en organist heeft hij de norm gezet voor de Anglicaanse kerkmuziek die nog steeds invloedrijk is . Hij was ook actief als academicus en als hoogleraar muziek in Oxford.
Crucifixion
'The Crucifixion' dateert van 1887 en het stuk is in Engeland en in de V.S. enorm populair. Ook in Nederland zijn er diverse koren die het oratorium in de lijdenstijd uitvoeren. Het stuk is geschreven voor koor, tenor- en bas solo en orgelbegeleiding. Het is een meditatie over het lijden van Jezus. Vooral het slotkoor geeft de intentie weer, van waaruit Stainer dit werk heeft gecomponeerd en bedoeld: Is it nothing to you? Het eindigt met een Hymn of Hope: For the love of Jesus.
Kaarten
Kaarten voor deze avond (woensdag 5 april) zijn verkrijgbaar bij de leden van het koor en bij Primera Hofman. De avond begint om 20.00 uur in de Protestantse Kerk aan de Dorpsstraat in Hellendoorn. De toegangsprijs is voor volwassenen 15 euro en jongeren tot 18 jaar 10 euro per persoon. De deuren gaan om 19.30 uur open voor publiek.
Het verhaal
Het verhaal begint op het moment, waarop Jezus met zijn discipelen in Gethsemane komt. In het openingsrecitatief voor tenor gaat na een twaalftal maten van sfeerschildering de orgelbegeleiding over in een stijl van een Bach-continuo. Dit leidt tot de passage voor bas en koor, "Could ye not watch with me one brief hour?", waarin de bas-aria een bepaald Mendelsohn-achtig karakter vertoont. Dan volgt de gevangenneming, het proces en de veroordeling van Christus, verteld in een dramatische passage van verteller (tenor), Christus (bas) en Pilatus. De kruisweg naar de Calvarieberg (Golgotha) is gesymboliseerd door een mars gespeeld door het orgel. Dit wordt door het koor voortgezet met de woorden "Fling wide the gates". Dit is een gedeelte van dramatische woordschildering met opera-achtige elementen. De tekst contrasteert Christus' komende overwinning over de dood met de vernedering van het kruis. In een midden passage zingt de tenor over de liefde van de Heer voor de mensen. Het koor beëindigt dit deel in een sfeer van stille overgave.
De Kruisiging
Het verhaal vervolgt met het nagelen van Jezus aan het kruis tezamen met de twee misdadigers. Daarna bezingen koor en gemeente het grote geschenk van God, door zijn eniggeboren zoon te laten sterven voor de mensheid, in de Hymn "Cross of Jesus". Deze stemming wordt weerspiegeld in het bas-arioso dat volgt: "He made himself of no reputation".
Dan volgt de aangrijpende aria voor tenor "King ever Glorious", die een tegenstelling opwerpt tussen de goddelijke vernedering en de glorie, de overwinning op de dood. Dan zingt de bas over de belofte van het eeuwige leven voor allen die geloven. Dit thema wordt overgenomen in het door het koor gezongen koorgedeelte "God so loved the world".
Bijzonder duet voor bas en tenor
Daarop volgt de Hymn "Holy Jesus, by thy passion". In een duet voor tenor en bassoli wordt het wonder van Christus' liefde voor de mensen en de droefheid en rouw om de wreedheden en pijn, die Hij moest dragen, bezongen. Dit duet is één van de weinige duetten ooit voor mannenstemmen geschreven in religieuze werken. Zelfs Händel heeft dit nooit gedaan. Dit duet wordt gevolgd door de Hymn "Jesus is dying", dat het voorgaande thema voortzet.
Het werk vervolgt dan met de episode van Christus tezamen met de twee misdadigers, waarop een hymn van aanbidding volgt. Daarna spreekt Jezus tot zijn moeder en Johannes, zeggende, goed voor elkaar te zorgen. Na een korte passage voor orgel, waarin de duisternis geschilderd wordt, volgt de bas met de woorden "There was darkness over all the land". Hier vinden we een opvallend voorbeeld van rolverwisseling, zoals dat bijvoorbeeld in de Passionen van Bach niet voorkomt. In dit geval wisselt de rol van verteller. De laagste stem wordt gebruikt om de duisternis te vertolken, terwijl in de voorafgaande passages de tenor de vertellersrol had. De rolkeuze staat dus ten dienste van de tekst. Dit gedeelte wordt afgesloten met de bekende kruiswoorden "My God, my God, why hast Thou forsaken me?". Stainer heeft de kruiswoorden van Christus toebedeeld aan een mannenkoor van tenoren en bassen. Dit heeft tot gevolg, dat de gevoelens van de tekst op zeer krachtige wijze tot uiting worden gebracht. Jeremia's woorden uit de Klaagliederen, "Is it nothing to you?", die dan volgen, worden eerst gezongen door de bas en weerklinken in het slotkoor.
De intentie van de componist
Het slotkoor geeft op uitnemende wijze de intentie weer, van waaruit John Stainer dit werk heeft gecomponeerd en bedoeld. Het is een oproep aan de wereld, niet aan het kruis voorbij te gaan. "Doet het u niets, dat Jezus zo voor ons heeft geleden ? Mensen ga er niet aan voorbij; Kom tot Hem, want Hij deed het allemaal voor u". Dit gedeelte moet worden gezien als het grote hoogtepunt in "The Crucifixion" en als de grote Boodschap die het hierin meegeeft aan de mensen.
Na dit slotkoor wordt de dood van Christus verteld in een sober recitatief voor tenor en het werk eindigt met een triomfantelijke Hymn van Hoop, "All for Jesus".
