Antwoorden van het college op de schriftelijke vragen over zorgaanbesteding

Fractie GroenLinks, VVD en Lokaal Hellendoorn

Onderwerp: beantwoording schriftelijke vragen over zorgaanbesteding Datum: 21 mei 2019

Geachte leden van Groenlinks, VVD en Lokaal Hellendoorn,

Op 13 mei jl. ontvingen wij uw raadsvragen naar aanleiding van berichten in de lokale en regionale media met betrekking tot zorgfraude en ondermaatse kwaliteit bij de Twentse zorgaanbieders. De mate waarin malafide zorgaanbieders worden gesignaleerd wordt in deze berichten onder andere verklaart door de wijze waarop OZJT, namens de Twentse gemeenten, de inkoop voor Jeugdhulp en Maatschappelijke ondersteuning heeft ingericht. Wij willen via deze weg uw vragen in samenhang beantwoorden en u informeren over de stand van zaken voor wat betreft het toezicht op de zorgaanbieders en u het vertrouwen geven dat met de huidige werkwijze de kwaliteit van de zorg wordt verbeterd.

Wie/wat is het OZJT/Samen14 en wat is de samenstelling hiervan?

De Organisatie voor Zorg en Jeugdhulp Twente (OZJT) verzorgt in opdracht van de 14 Twentse gemeenten (Samen14) de inkoop en het contractmanagement van jeugdhulp en Wmo voorzieningen. De kern van OZJT/Samen14 zijn bestuurders en hun ambtelijke vertegenwoordigers. Voorzitter van de Bestuurscommissie is de wethouder van gemeente Enschede. OZJT heeft een klein projectbureau, met een manager en medewerkers op het gebied van contractmanagement, financieel management en bureau ondersteuning. Het contractmanagement vertegenwoordigt een waarde van 210 miljoen euro op jaarbasis verdeeld over 330 zorgaanbieders. Het belang van inwoners staat hierbij centraal. De taak is ervoor te zorgen dat inwoners de zorg ontvangen die zij nodig hebben. Dat is complexe materie, een complexe uitdaging. Daarom werkt het OZJT samen met haar gemeenten en zorgaanbieders vanuit een aantal vaste waarden: samenwerking in vertrouwen, verlaging van de administratieve lasten en leren van en ontwikkelen met elkaar.

Is bij totstandkoming van 'het Twentse model' vooraf niet kunnen inschatten dat de “foute aanbieders” zo makkelijk kunnen instromen? Wat is de werkwijze bij een nieuwe inschrijving?Het bieden van keuzevrijheid aan inwoners op het gebied van zorgaanbieders is sinds 2015 geborgd in de jeugdwet. De gemeente werkt hierbij professioneel samen met aanbieders waarbij afspreken en aanspreken normaal is. Dit in de vorm van een beknopte en concrete set kwaliteitseisen en waar nodig een bestek van specifieke eisen en monitoring van de prestaties. Aanbieders die geen meerwaarde voor cliënten kunnen tonen worden niet toegelaten of uitgesloten. Daartoe behoren ook de ''foute'' aanbieders die een onherroepelijk veroordeling hebben. De aanvankelijk beknopte set aan kwaliteitsvoorwaarden beoogt te voorkomen dat iedere zorgaanbieder wordt geconfronteerd met hoge administratieve lasten in plaats van het budget in te zetten waarvoor het bedoeld is; zorg en ondersteuning aan inwoners. Het Twentse model voorziet in een barrière om zorgfraude tegen tegaan en ‘foute aanbieders’ uit te sluiten. Op basis van het barrièremodel (oktober 2018) en signalen uit de praktijk maakt OZJT/Samen14 een gedegen kwaliteits-risicoanalyse per zorgaanbieder. Het barrièremodel is een screeningsinstrument dat wordt gehanteerd door toezichthouders verbonden aan OZJT/Samen14. Op dit moment zijn alle gecontracteerde zorgaanbieders geanalyseerd en beoordeeld. Bij iedere nieuwe aanvraag wordt het barrièremiddel toegepast met als doel kwaliteit te borgen en zorgfraude uit te sluiten.

Onderstaand schema is toegevoegd om het inzicht te vergroten in de aanbestedingsprocedure voor zorgaanbieders in de regio Twente.

1

Schema: werkwijze OZJT/Samen14 bij contractaanvraag zorgaanbieder Bron: OZJT/Samen14

* Het Uniform Europees Aanbestedingsdocument (UEA) is het Europees standaardformulier dat in Nederland wordt toegepast op aanbestedingen zowel boven als onder de Europese aanbestedingsdrempel. Het UEA is een eigen verklaring over de financiële toestand, de bekwaamheden en de geschiktheid van ondernemingen voor een aanbestedingsprocedure. Inschrijvers hoeven dan niet het volledige bewijsmateriaal bij inschrijving te verstrekken, wat de administratieve lasten verlicht.

**Een GVA is een verklaring dat uit een onderzoek is gebleken dat er geen bezwaren zijn dat een natuurlijk persoon of rechtspersoon inschrijft op een overheidsopdracht, speciale-sectoropdracht, concessieovereenkomst voor openbare werken of prijsvraag. Justis raadpleegt daartoe het Justitieel Documentatie Systeem en gaat na of sprake is van relevante beschikkingen van de Autoriteit Consument en Markt of de Europese Commissie.

Wat voor rol heeft de landelijke Aanbestedingswet hierin?

De aanbesteding verloopt conform Europese regelgeving. Zowel de aanbesteding van OZJT/Samen14 als de aanbesteding van Almelo/Hof van Twente is aan de procedure voor sociale en andere specifieke diensten gehouden. Bij beide aanbestedingen wordt elke aanbieder gecontracteerd die aan de gestelde eisen voldoet. Deze aanbieders krijgen een raamovereenkomst. Een raamovereenkomst geeft een aanbieder geen recht op omzet en een gemeente geen verplichting tot afname van zorg. Gemeenten zijn dus gehouden aan de aanbestedingswet. Via het Twents inkoopmodel wordt aan alle wettelijke voorwaarden die een aanbestedende dienst mag stellen aan een inschrijver voldaan. De gemeenten zijn bij de aanbesteding van zorg vooralsnog gebonden aan de Aanbestedingswet. Hierin staan limitatief de eisen die een aanbestedende dienst vooraf mag stellen aan een inschrijver. Alle wettelijke voorwaarden hebben wij van toepassing verklaard. In die zinzijn wij wettelijk gezien al ‘maximaal streng’.

2

Waarom is gekozen voor de mogelijkheid tot permanente inschrijvingen en wat heeft doen besluiten om hiervoor te kiezen?
De gemeenten en ook de gemeente Hellendoorn hebben gekozen voor het tussentijds laten toetreden van nieuwe aanbieders om de keuzevrijheid voor inwoners zo groot mogelijk te laten zijn. Op deze wijze zou er ook ruimte zijn voor lokale aanbieders om later in te stromen. Het bijkomende voordeel is dat indien een inwoner kiest voor een niet gecontracteerde zorgaanbieder deze alsnog wordt gecontracteerd en daardoor gecontroleerd. Voor 2019 werd hiertoe veelvuldig een PGB verstrekt of ging dit via onderaannemerschap waardoor een zorgaanbieder niet in beeld was bij het contractmanagement of de toezichthouders. De gegunde partijen hebben bij inschrijving in 2018 aangegeven aan de gestelde kwaliteitseisen per ingangsdatum van het contract te voldoen. Controle hierop vond dan ook plaats vanaf 1 januari 2019, toen de zorgaanbieders ook daadwerkelijk zorg zijn gaan leveren. Indien blijkt dat niet aan de vereiste kwaliteitseisen kan worden voldaan, wordt alsnog de overeenkomst ontbonden. Door dit proces te volgen krijgen bijvoorbeeld nieuwe aanbieders de gelegenheid zorg te gaan leveren in Twente. Een ontwikkeling die Hellendoorn wil stimuleren. Westreven naar vernieuwing in het zorgstelsel. Denk in dit geval bijvoorbeeld aan de kwaliteitseis ‘inzet van gekwalificeerd personeel’. In het geval van controle op de kwaliteitseisen dienen zorgaanbieders vanaf 1 januari 2019, adequaat gekwalificeerd personeel in dienst te hebben en in de toekomst aan te nemen. Voor de controle op de kwaliteitseisen is zoals aangegeven het barrièremodel ontwikkeld. Hiervoor is budget beschikbaar gesteld vanuit de Twentse gemeenten. Toetsing om geen zorg af te nemen van malafide zorgaanbieders wordt hiermee ingevuld.

Is er een mogelijkheid tot terugvorderen en is het redelijkerwijs de verwachting dat als er teruggevorderd wordt de gelden geïnd kunnen worden? Verloopt de terugvordering namens de 12 gemeenten of via het OZJT/Samen14?
In het geval van gesignaleerde fraude zal casus specifiek gekeken worden naar hoe te handelen. De toezichthouders en contractmanagers stemmen dan af met de contractmanager van de gemeente Hellendoorn. De contractmanager van de gemeente Hellendoorn heeft ook meegewerkt bij de totstandkoming van het barrièremodel. De terugvordering verloopt per individuele gemeente aangezien gemeenten individueel verantwoordelijk dragen. Het OZJT/Samen14 is als inkooporganisatie belast met inkoop, relatiebeheer en toezicht. Tot op heden heeft de gemeente geen aantoonbaar nadeel ondervonden door de aanbestedingswijze en de wijze waarop zij daarbinnen op basis van het barrièremiddel heeft beoordeeld. Vanaf 2019 wordt er nog meer dan voor 2019 gemonitord op de uitvoering van de zorg en of de vooraf gestelde resultaten behaald gaan worden.

Lopen er op dit moment onderzoeken naar mogelijke nieuwe “foute” aanbieders?

Het gehanteerde barrièremodel onderzoekt iedere aanbieder en voorziet doorlopend proactief en reactief in het houden van toezicht. De gemeente Hellendoorn heeft geen signaal ontvangen van een specifiek onderzoek dat nu wordt uitgevoerd. In dat geval zou de contractmanager van de gemeente uitvoerig op de hoogte worden gebracht en samen worden opgetrokken in het nemen van maatregelen. Mochten er signalen van fraude over geleverde zorg na 2019 bekend worden en te koppelen zijn aan de uitgevoerde aanbesteding, zal het college een evaluatie laten uitvoeren en uw raad daarover informeren. Uit onderzoek blijkt dat bij geen enkele aanbestedingsprocedure fraude volledig is uit te sluiten. Met de toepassing van het barrièremodel is de mate van toezicht aanzienlijk gestegen ten opzichte van voor de aanbesteding via het Twents inkoopmodel.
De cijfers van het OZJT vanaf invoering van de nieuwe aanpak zijn als volgt: 335 gunningen en 6 contractontbindingen met behulp van het barrièremodel (OZJT/Samen14).

3

Wordt informatie gedeeld door en met gemeenten welke niet meedoen met het Twentse Model? Zo ja, wat zijn de handelswijze na een dergelijke aantoonbare melding?
Transparantie bij het delen van fraudesignalen met niet deelnemende gemeenten is van belang maar heeft nog onuitgewerkte aandachtspunten. Bijvoorbeeld rondom de zorgvuldigheid bij het delen van dit signaal (aard en inhoud) zijn er nog onuitgewerkte privacyvraagstukken.

Welke voordelen ziet het college in het huidige samenwerkingsverband ten opzichte van de aanbesteding in Almelo en Hof van Twente?
Het grootste voordeel van de aanbestedingsprocedure van het Twents inkoopmodel is dat we gebruik maken van de schaalgrootte door als 12 Twentse gemeenten gezamenlijk op te treden naar een groot aantal zorgaanbieders. Almelo en Hof van Twente hebben in een relatief laat stadium besloten enkele zorgvormen zelf in te kopen en een deel via het Twents inkoopmodel.

Voordelen van het huidige samenwerkingsverband zijn tevens dat keuzevrijheid voor inwoners is geborgd en de beoogde administratieve lastenverlichting voor aanbieders. Hierbij staat samenwerking in vertrouwen centraal maar wordt weldegelijk gecontroleerd en getoetst.

Waar ligt er volgens het college een opgave binnen het huidige samenwerkingsverband?

Vanwege het groot aantal inschrijvingen van zorgaanbieders is primair aandacht gegeven aan de volledigheid van de inschrijving. Onder andere of alle benodigde documenten goed en volledig zijn ingestuurd. De controlerende werking van het barrièremodel is daarbij achteraf ingezet. Deze keuze dient geëvalueerd te worden. Om de administratieve lasten van aanbieders te verlagen is de keuze gemaakt om niet alle inschrijvers aan de voorkant intensief te controleren. Het uitvoeren van deze controle aan de voorkant is echter wel toegestaan. De inzet van het barrièremodel kan worden geïntensiveerd.

Wordt er op landelijk niveau (e.g. VNG) een aanpak gehanteerd betreffende het weren van foute zorgaanbieders?
De VNG volgt met belangstelling de ontwikkelingen van het Twents inkoopmodel. Het Twents model staat model voor heel veel andere gemeenten. In toenemende mate worden er Kamervragen gesteld over zorgfraude. Dit willen wij immers landelijk voorkomen dan wel de risico’s minimaliseren. Het zou mooi zijn als de Tweede Kamer ziet dat er een enorme druk ligt op gemeenten om de zorg goed te regelen, dat kunnen we niet alleen. Samen hebben we nu een uniek model ontwikkeld en zijn daarmee een voorbeeld voor de rest van Nederland. Het barrièremodel voorkomt zorgfraude. Daar hebben uw en onze (beleids)medewerkers, toezichthouders en contractmanagers zich samen sterk voor gemaakt.

Is het mogelijk de inschrijvende zorgaanbieders naast een VOG ook te vragen om een aan hen af te geven verklaring van de Belastingdienst en/of Pensioenfonds zorg inzake het voldoen aan de aangifteplicht (loonbelasting, inkomstenbelasting en vennootschapsbelasting) alsmede een verklaring omtrent hun betalingsgedrag?

Wij maken hierbij graag de verduidelijking met betrekking tot de aanbestedingseisen dat er sprake is van diverse geschiktheidseisen. Deze staan hierboven ook toegelicht. Het Uniform Europees Aanbestedingsdocument (UEA) verklaart de financiële toestand van een organisatie, de bekwaamheden en de geschiktheid van een onderneming voor een aanbestedingsprocedure. De GedragsVerklaring Aanbesteden (GVA) verklaart dat er geen bezwaren zijn dat een natuurlijk persoon of rechtspersoon zich inschrijft op een overheidsopdracht, speciale-sectoropdracht, concessieovereenkomst voor openbare werken of prijsvraag. Deze wordt afgegeven door Justis namens het ministerie van Justitie en Veiligheid.

4

Kan de gemeente Hellendoorn toekomstige aanbestedingen zonder het OZJT vrijblijvend zonder financiële verplichtingen uitvoeren? Zo ja, wanneer moeten we met de voorbereiding daarvan starten?
Het uitvoeren van aanbestedingen zonder het OZJT neemt financiële risico’s met zich mee. Deze risico’s zijn vergelijkbaar of groter dan wanneer regionaal wordt ingekocht. De inzet van lokale ambtelijke capaciteit wordt dan tevens vele malen groter. Gemeenten zijn daarnaast verplicht het landelijk transitie arrangement (Jeugdzorg bovenlokaal) regionaal aan te besteden.

5